Gutenberg
Demir Madencisi
- Mesajlar
- 329
- En iyi cevaplar
- 0
- Beğeniler
- 491
- Puanları
- 600
- Ruh hali
-
Uzun bir konu olacağından dolayı okurken sıkılma belirtileri gösterebilirsiniz, ancak tamamını okumanızı şiddetle öneriyorum.
Vikipedi sitesinde dopaminin vücutta doğal olarak üretilen bir kimyasal olduğu yazmakta. Beyinde dopamin reseptörlerini aktive ederek nörotransmiter olarak görev yapar. Yani sinir hücreleri arasında iletişimden sorumludur. Ayrıca, hipotalamustan da salgılandığı ve kana karışarak nörohormon görevi yaptığından bahsedilir. Nörohormon olarak görevi hipofizin ön lobundan prolaktin salgılanmasını baskılamaktır. Dopamin de aynı seratonin hormonu gibi "mutluluk hormonu" olarak bilinir. Tatlı yiyecekler yemek, sigara & alkol & uyuşturucu kullanmak, masturbasyon yapmak ve cinsel ilişkide bulunmak dopamin hormonunun tavan yapmasına neden olur. Ancak beyindeki dopamin üreten reseptörlerin de azalmasına yol açar. Bu şekilde de bağımlılık oluşur ve beynimiz dopamin için bağımlı olduğumuz bu maddelerden almaya bizi zorlar.
Bu ufak bilgilendirmenin ardından asıl konuya geçelim.
Dopamin, beynin birkaç bölgesinden salgılanabilen, hareketlerimizi, duygularımızı, zevk hissini ve mutluluk hissini tetikleyen tatlı bir hormon. Ancak, bu tatlılığın bir dengesi var. Dopamin eğer sınırın üstünde olursa sigara, uyuşturucu, masturbasyon gibi bağımlılıklara, sınırın altında olursa da parkinson hastalığına yol açar. Dopamin, aynı zamanda vücudumuzdaki birçok aktiviteyi de etkilemekte. Bunlar;
- Hareket
- Hafıza
- Haz veren ödül.
- Davranış
- Kavrama (İdrak)
- Dikkat
- Uyku
- Ruh hali.
- Öğrenme
Bilindiği üzere, beyinde saniyeler içinde milyonlarca sinyal iletilir. Bu sinyaller sayesinde vücut sistemleri çalışır, hareket sağlanır ve bilişsel faaliyetler oluşur. Yani, sinyallerin yokluğu, ölüm anlamına gelir.
Sinir hücreleri vasıtasıyla çok hızlı iletilen bu elektrik sinyalleri sinir hücrelerinin birleşme noktalarında birtakım kimyasallarla taşınır. Bu kimyasallara nörotransmitter adı verilir ve onlar olmadan iletim yapılamaz. Yukarıdaki resimde gördüğünüz sinir hücreleri arasındaki parlak noktalar nörotransmitterleri temsil ediyor. Bilimin keşfettiği 100’den fazla nörotransmitterin en önemlilerinden biri de dopamindir.
Dopaminle ilgili bilinmesi gereken ve yazının özeti olarak sayılabilecek, hepimizi ilgilendiren nokta dopaminin haz alma hissi sırasında salgılanmasıdır. Yani tatlı bir şey yediğinizde, masturbasyon yaptığınızda, sigara & alkol içtiğinizde, cinsel ilişki sırasında kısaca yapmaktan hoşlandığınız ve yaptıktan sonra mutlu olduğunuz tüm aktivitelerde bu hormon salgılanır. Bu durumda beyin kişiyi haz duyabileceği şeyleri aramaya iter, yani o ödülü (hazzı) tekrar tatmak ister.
Şunu da belirtmek gerekir ki, dopamin seviyesiyle dopamin reseptörü üretimi ters orantılıdır. Şöyle ki; yapmaktan hoşlandığınız bir işi yaptığınızda beyninizdeki dopamin seviyesi yükselir, dopamin seviyesi yükseldikçe de beyin reseptör üretimini ve fazla olan reseptörleri kapatır. Tam aksi olduğu zaman ise, yani sevdiğiniz/alıştığınız/bağımlısı olduğunuz işleri yapmadığınızda beyindeki dopamin seviyesi düşer, dopamin seviyesi düştüğü için de beyin yeni reseptörler üretmeye başlar. Ancak reseptör üretimi öyle bir günde olacak bir şey değildir, haftalar hatta aylar bile sürebilir. Tabii beyniniz bu süre içerisinde ağlar, yalvarır, zangır zangır titrer dopamin seviyesini yükseltmeniz için.
Aynı şekilde ödül mekanizmasında böyle anahtar bir rol üstlenen dopamin madde bağımlılığının da baş aktörüdür. Sigara ve uyuşturucu madde kullanımı sonucu sinapslarda dopamin birikmesi ve bunun sonucu oluşan haz, kişide o maddeleri tekrar kullanma isteği yaratır. Bir süre sonra da bu maddelere karşı bir bağımlılık oluşması kaçınılmaz olacaktır.
Şimdi yukarıda yazdığım dopaminin vücudumuzda etki ettiği yerlerin nasıl etkilendiğinden bahsedelim.
Dopamin ve Ödül (Haz) Bekleyen Davranış
Dopamin beyinde haz duygusuna aracılık eder. Haz verebilecek durumlar esnasında (sigara, alkol, uyuşturucu, masturbasyon vs) salgılanır. Bu yüzden kişinin haz verecek aktiviteler veya işler aramasına sebep olur.
Dopamin ve Bağımlılık
Sigara, kokain ve amfetaminler dopaminin sinir hücreleri tarafından tekrar emilmesini engeller. Böylece sinir uçları arasında dopamin birikir. Dopamin fazlalığını haz olarak hisseden beyin bu maddelerden yine ister. Bu da kişide bağımlılık hâlini alır.
Dopamin ve Hafıza
Beyindeki dopamin düzeyleri, özellikle prefrontal korteksteki, kısa süreli hafızanın iyileştirilmesini sağlar. Bununla birlikte dopamin seviyesinin hassas bir aralığı vardır. Dopamin çok fazlalaştığında ya da azaldığında hafıza zarar görür.
Dopamin ve Dikkat
Dopamin odaklanmayı ve dikkati artırır. Dopamin belli bir bilgiye verilecek cevabı temel alarak kısa süreli hafıza neyin kalacağına karar verir. Prefrontal korteksteki dopamin azlığının dikkat eksikliğine neden olduğu düşünülmektedir.
Dopamin ve Kavrama
Beynin ön loblarındaki dopamin bilginin beynin diğer bölgelerine akışını kontrol eder. Dopamin eksikliğinde nöro-kognitif fonksiyonlarda düşüş meydana gelir, özellikle hafıza, dikkat ve problem çözme yeteneğinde.
Sosyal Fonksiyonlar
Dopamin eksikliğinin sosyal anksiyete ve sosyal fobiyle ilişkili olduğu saptanmıştır. Öte yandan bipolar bozukluk hastalarının da aşırı sosyal olduğu gözlenmekte ve bunun sebebinin de dopamin miktarındaki artış olduğu düşünülmektedir.
Pekii, diyelim yukarıda sayılan maddelerden bir yada birkaç tanesine karşın bağımlılığımız var ve bu bağımlılıklardan kurtulmak istiyoruz. Yapmamız gerekenler ise aşağıdaki çok basit adımlardan oluşuyor.
1. Egzersiz Yapın
Günlük egzersiz yapmaya özen gösterin. “The Brookhaven National Laboratory” tarafından yapılan bir deneyde egzersizin beyin aktivitelerini uyardığı, dopamin başta olmak üzere birçok beyin kimyasalının salgılanmasını tetiklediği gözlemlenmiştir. Dopamin egzersizin 20 ve 30. dakikaları arasında salgılanmaya başlar ve yorgunluğu azaltma görevi üstlenir. Ama sadece yorgunluğu azaltmakla kalmaz, iyi bir ruh hâli de sağlar. Bu yüzden düzenli olarak spor yapmalısınız
2. Sağlıksız Yiyeceklerden Uzak Durun
Şeker, yağ ve kolesterolü diyetinizden eleyin. Çünkü bu yiyecekler sağlıksız olmalarının yanında dopamin seviyesinin düşmesine de neden oluyor.
3. Dopamin Seviyesini Artıracak Gıdaları Seçin
Dopamin seviyesinin doğal olarak yükselmesini sağlayacak yiyecekler var. Muz bu açıdan istisnai bir yiyecek. Çünkü dopamin üretiminde rol oynayan tirozin adlı bir madde içeriyor. Taze meyve ve yiyecekler genelde dopamin seviyesini yükseltecek bileşenler bulundurmaktadır.
4. C Vitamini Tüketin
Bol bol C vitamini tüketin. “Integrative Psychiatry” dergisinde yayımlanan bir araştırmaya göre vitaminler, özellikle C vitamini dopamin düzeyinde artış sağlıyor.
5. Güneş Işığına Çıkın
MIT’de fareler üzerinde yapılan bir deney, güneş ışığının dopamin seviyesini yükselttiğini göstermiştir. Dört duvar arasında kısılıp, kalmış, güneş ışığından mahrum modern insanın depresyonla bu kadar haşir neşir olması bu açıdan anlaşılır görünüyor.
6. Sizi Mutlu Yapan Aktiviteler, Hobiler Bulun
Zaten dopaminin çalışma mantığı bu şekilde. Haz veren bu faaliyetler sayesinde dopamin miktarında artış sağlayabilirsiniz.
7. Hedefiniz Olsun
Dopaminin sadece ödülü kazandığınızda değil, ödüle yaklaştığınızda da salgılandığı ispatlanmıştır. Hedeflerinizi gerçekleştirmeyi beyin ödül olarak algılayacağından, o hadeflere yaklaştıkça beyniniz dopamin salgılayacaktır.
Bu hedeflere uyduğunuzda anlayacaksınız ki hayatta mutlu olmanıza yarayacak çok daha fazla şey var. Önemli olan iradimize sahip çıkıp yukarıdaki maddeleri yapmaya çalışmak. Bu konuyu hazırlarken özellikle birkaç kişiyi de hatırlayarak yazdım, kendilerinin bizzat kelime kelime okumalarını rica ediyorum.
@Sedatreyiz27
@xNightMaree
Bu liste daha da uzar gider.. Gördükçe etiketleyeceğim.
Kapanış olarak, İnci Sözlük kullanıcısı 351986'nın bu konu hakkındaki görüşlerini aşağıdaki linkten indirip okuyabilirsiniz.
Konu ayracı için @NoPermission 'a çok teşekkür ederim. Kendisinin konusundan aldım bu ayracı.
Vakit ayırıp okuduğunuz için teşekkür ederim..
Hayatınızı Kökten Değiştirecek Olan Şey
Kullandığım Kaynaklar
Vikipedi
multiyasam.com
saglikkitabi.org
multiyasam.com
saglikkitabi.org
Son düzenleme:
